„Przeszłość zachowana w pamięci jest częścią teraźniejszości”.
Kotarbiński
Powiercie – historia.
Miejscowość Powiercie położona jest 3 km od Koła przy drodze wojewódzkiej do Dąbia i Łasku, w województwie wielkopolskim, w powiecie kolskim, w gminie Koło. Wieś leży nad rzekami: Rgilewką i Wartą, z jednej strony otoczona pięknym lasem. W latach 1975-1998 administracyjnie należała do województwa konińskiego. Obecnie jest największą miejscowością gminy Koło.
Najstarsze ślady osadnictwa na tym terenie datuje się na V w. p.n.e. Świadczą o tym następujące znaleziska: garnki z popiołem (w dawnych czasach palono zwłoki, a popioły umieszczano w garnkach glinianych i grzebano w ziemi okładając kamieniami), dwa posągi kamienne, które prawdopodobnie były czczone jako bóstwa za czasów pogańskich i które znaleziono w 1855r. Były to prymitywne rzeźby z piaskowca o wysokościach 50 i 39 cm. Rzeźby te znajdują się w Krakowie w Muzeum Archeologicznym.
Powiercie i okolica były dość dużymi skupiskami ludności, o czym świadczą liczne przedmioty codziennego użytku z epoki kamiennej znalezione w Zawadkach.
W XIV w. z niewiadomych przyczyn straciło znaczenie na rzecz Koła, które otrzymało nadane przez króla Kazimierza Wielkiego prawo do organizacji miasta.
Wieś Powiercie wzmiankowana po raz pierwszy w 1364 r. była własnością szlachecką.
W czasie potopu w 1655 r. znajdował się we wsi obóz, w którym przebywało około 34 000 żołnierzy szwedzkich. Król szwedzki Karol Gustaw przyjmował tu posła króla polskiego Jana Kazimierza. Poseł Krzysztof Przyjemski próbował wynegocjować podpisanie traktatu pokojowego, jednak warunki proponowane przez Polskę zostały odrzucone przez Szwedów. Spotkanie miało miejsce na wzgórzach wsi Powiercie, królowi szwedzkiemu towarzyszył rysownik Erik Dahiberg.
Warto odnotować również, że w drugiej połowie XIX w. nad Wartą powstał duży młyn wodny.
Podczas długiej historii mieszkańcy Powiercia niejednokrotnie dawali wyraz swojego patriotyzmu. Brali udział w powstaniu styczniowym (m. in. Mateusz Rybicki, Gustowski), a we dworze składowali broń. Często płacili życiem za walkę o wolność. W pobliskich Skobielicach dokonywano egzekucji na działaczach patriotycznych.
W okresie niewoli niektórzy mieszkańcy Powiercia uczęszczali na tajne komplety w Kole.
Śledząc historię naszej wsi znajdujemy informację, że istniała tu szkoła prowadzona przez Botnerową. W historii edukacji zapisały się też: Ryplówna, Wiśniewska, Wertyporoch.
W Powierciu zachował się dwór, którego historia związana jest z rodziną Sokolnickich. Jan Nepomucen Sokolniki posiadał majątki Powiercie i Helcin, był także właścicielem majątku w Janiszewie. W majątku w Powierciu działała szkoła. Dziedzic dał nauczycielce mieszkanie, opał i produkty żywnościowe (tak jak robotnikom), ale za to dzieci służby dworskiej nauczycielka uczyła darmo, płaciły za edukację dzieci ze wsi. Gdy w 1917 r. zmarł Jan Nepomucen Sokolnicki, jego dobra przypadły synom. Na mocy postępowania spadkowego, zakończonego w maju 1919 roku, Powiercie przypadło jednemu z synów – Jerzemu. Rok później (1920) bracia Sokolniccy wzięli udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po szczęśliwym powrocie Jerzy osiadł w Powierciu i w 1924 r. wybudował dwór. Popierał też ideę wzniesienia we wsi gmachu szkoły.
Po wybuchu II wojny światowej pałac został przejęty przez Niemców. 7 września 1939 r. do majątku przyjechali żołnierze niemieccy, większość z nich po kilku dniach opuściła dwór, pozostał w nim tylko jeden Niemiec – Otto Hacker, który objął majątek i administrował nim do 1945 r. Po zajęciu dworu przez Niemców dotychczasowy dziedzic Jerzy Sokolnicki został wywieziony do Warszawy i tam w 1942 r. zamordowany. W czasie wojny Powierciu nadano niemiecką nazwę Arnsdort. Po wojnie żona dziedzica z trojgiem dzieci osiedliła się w Łodzi zakładając fabrykę butów.
We wrześniu 1945 r. wykwaterowano ludzi zamieszkujących pałac i przeznaczono go na szkołę. Pracę nad jej zorganizowaniem rozpoczął już w czerwcu dyplomowany ogrodnik Wilhelm Baliński. Przyszłemu dyrektorowi pomagały: Wanda Balińska i Maria Kasińska.
15 listopada 1945 r. rozpoczęła działalność dydaktyczną Powiatowa Szkoła Ogrodnicza w Powierciu. Rolę budynku dydaktycznego i internatu pełnił pałac. W czerwcu 1948 r. przed budynkiem szkolnym zaświeciła pierwsza żarówka. Różne były losy uczniów tej szkoły, jeżeli chodzi o warunki lokalowe. Ostatecznie 15 września 1962 r. rozpoczęto zajęcia w nowym budynku szkolnym, a w 1971 r. oddano do użytku internat. Różne też były losy pałacu. Budynek wykorzystywany był jako internat, przedszkole, pomieszczenia administracyjne Gospodarstwa Pomocniczego, które działało przy ZSO w Powierciu. Od 1990 r. budynek był bezużyteczny. W 1995 r. powstała inicjatywa, by zagospodarować go na cele kultu religijnego. Powiercie spełniało wymogi do utworzenia tu ośrodka duszpasterskiego. Dotychczas wierni uczęszczali do świątyni parafialnej w Grzegorzewie – była to jednak znaczna odległość. Ówczesny proboszcz Grzegorzewa Ireneusz Juszczyński i dyrektor ZSO Czesław Bednarczyk, za zgodą władz kościelnych i wojewódzkich, podjęli starania ,by umożliwić regularne uczestnictwo we Mszach świętych niedzielnych mieszkańcom Powiercia i okolic. Ich działania spotkały się z życzliwością mieszkańców. W 1999 r. pałac został przeznaczony na ten cel i powstała nowa parafia pod wezwaniem Błogosławionych 108 Męczenników. Staraniem jej pierwszego proboszcza księdza Mirosława Łacińskiego i parafian pałac został częściowo odremontowany, odrestaurowany i jako kaplica służy lokalnej społeczności.
